دیپ چیست؟ چه تفاوتی با سس دارد؟

سس‌ها و دیپ‌ها دو نوع از محبوب‌ترین و پرکاربردترین چاشنی‌ها برای کامل کردن طعم و مزه غذاها هستند اما در بافت و شیوه مصرف با هم فرق دارند و همین تفاوت، مرز مشخصی بین آن‌ها به وجود آورده است.

دیپ در واقع نوعی سس غلیظ و خوش‌طعم است که برای فرو بردن مواد غذایی مانند سیب‌زمینی، نان، سبزیجات یا گوشت‌های گریل‌شده استفاده می‌شود. تفاوت اصلی دیپ با سس در میزان غلظت و نحوه مصرف آن است؛ سس رقیق‌تر بوده و برای ریختن روی غذا به کار می‌رود، در حالی که دیپ با بافتی کرمی‌تر و غلیظ‌تر همراه غذا سرو می‌شود. آشپزها برای تهیه بهترین سس برای جوجه کباب از ترکیب دیپ‌های ماستی، سیر و لیمو استفاده می‌کنند، زیرا این نوع دیپ علاوه بر طعم دلپذیر، باعث لطافت و آبدار ماندن گوشت نیز می‌شود.

دیپ چیست؟

دیپ از فعل انگلیسی to dip به معنای فرو بردن یا غوطه‌ور کردن گرفته شده و نوعی چاشنی یا پیش غذا به‌صورت سس غلیظ‌تر و خامه‌ای‌تر است که به طور جداگانه و در کنار غذای اصلی یا میان‌وعده سرو می‌شود. دیپ‌ها برای مزه دادن و طعم‌دار کردن فینگر فودها، اسنک‌ها، نان‌های ترد مثل نان پیتا یا ترتیلا، انواع چیپس، سبزیجات خرد شده خام یا پخته مثل هویج و کرفس، تکه‌های میوه، گوشت‌های مزه‌دار شده، ماهی و حتی ساندویچ‌هایی مانند فلافل استفاده می‌شوند. مواد اصلی تشکیل‌دهنده دیپ‌ها، ماست به‌خصوص ماست چکیده یا یونانی، خامه ترش، پنیرهای خامه‌ای یا پنیرهایی با نقطه ذوب پایین، سس مایونز و گاهی حبوبات مانند نخود در حمص را شامل می‌شوند.

یکی از محبوب‌ترین انواع دیپ در آشپزی مدیترانه‌ای و خاورمیانه، متبل بادمجان است که طعمی لطیف و دودی دارد. طرز تهیه متبل بادمجان شامل بادمجان کبابی، ارده، سیر، ماست، آب‌لیمو و نمک است که پس از ترکیب، با روغن زیتون و دانه‌های انار تزیین می‌شود.

تفاوت دیپ و سس

برخی از انواع دیپ‌ها در رستوران‌های عربی مانند فست‌فود و رستوران بیروت لبنان به عنوان پیش غذا، سرو می‌شوند. دیپ‌ها تفاوت‌هایی با سس در ساختار، بافت و نحوه مصرف دارند. از جمله تفاوت‌های بارز دیپ و سس عبارتند از:

1.   بافت و غلظت: دیپ‌ها بافت غلیظ‌تر، خامه‌ای‌تر و سفت‌تری نسبت به سس‌ها دارند. غلظت بیشتر این امکان را فراهم کرده که غذا بهتر در آن فرو برود و حجم مناسبی از دیپ به غذا بچسبد؛ اما سس‌ها غلظت کم‌تری دارند و بافت آن‌ها روان و حالت مایع‌تری دارد.
2.   نحوه مصرف: اصلی‌ترین تفاوت دیپ و سس در نحوه استفاده از آن‌ها است. سس روی غذا یا سالاد ریخته می‌شود. برای مثال سس کچاپ یا سس مایونز را روی همبرگر و سالاد ریخته می‌شود تا طعم آن را تکمیل کند. البته در طرز تهیه برخی غذاها، سس به‌عنوان بخشی از دستور پخت غذا در تهیه آن استفاده می‌شود؛ اما برای استفاده از دیپ باید غذا یا خوراکی را داخل ظرف دیپ فرو ببرید تا مزه‌دار شود. به‌طور کلی سس را باید به غذا اضافه کرد تا طعم و رطوبت بیشتری به غذای اصلی مانند پاستا، گوشت یا سالاد بدهد؛ اما دیپ کنار غذا سرو می‌شود.
3.   ترکیبات: دیپ‌ها بیشتر بر پایه مواد خامه‌ای و پنیر درست می‌شوند. استفاده این مواد اولیه باعث می‌شود تا دیپ، بافت غلیظ و سنگینی داشته باشد. بسیاری از دیپ‌های پرطرف‌دار از جمله دیپ چدار، دیپ بیکن و پنیر یا دیپ اسفناج بر پایه پنیرهای با نقطه ذوب پایین، پنیر خامه‌ای، خامه ترش یا ماست‌های غلیظ درست شده‌اند؛ اما سس‌ها بیشتر بر پایه مایعات رقیق‌تری تهیه می‌شوند تا خاصیت روانی و پخش‌شوندگی لازم روی غذا را داشته باشند. در تهیه انواع سس از ترکیب یکی از پنج سس مادر فرانسوی و مواد دیگر استفاده می‌شود که هر کدام پایه‌ای متفاوت دارند.

انواع دیپ‌های محبوب

تنوع دیپ‌ها بسیار زیاد است. برای همین هر کسی با هر ذائقه و سلیقه‌ غذایی می‌تواند دیپ مورد علاقه خود را کنار غذایش مصرف کند. برخی از محبوب‌ترین دیپ‌ها در سراسر جهان عبارتند از:

1. حمص: یکی از مشهورترین دیپ‌های خاورمیانه است که اصالتا متعلق به دمشق و لبنان است. این دیپ بر پایه نخود پخته، ارده، آبلیمو و سیر تهیه می‌شود و بهترین چاشنی برای سرو در کنار انواع کباب، نان پیتا یا سبزیجات به شمار می‌آید.
2. گواکامولی: یک دیپ مکزیکی لذیذ که با آووکادو پودر شده، گوجه‌فرنگی، پیاز، فلفل و آبلیمو درست شده و کنار چیپس ترتیلا سرو می‌شود.
3. ماست موسیر: ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع دیپ در ایران است که با ترکیبی از ماست و موسیر درست می‌شود. ماست موسیر یک چاشنی عالی و لذیذ برای چیپس سیب‌زمینی است.
4. انواع دیپ پنیر: در بین انواع دیپ‌، دیپ‌های پنیری تنوع زیادی دارند. دیپ پنیر چدار و گودا، دیپ پنیر پارمسان و قارچ و دیپ پنیر پستو با آن عطر بی‌نظیرش از جمله پرطرف‌دارترین انواع دیپ پنیر هستند. البته اگر به طعم دودی علاقه دارید دیپ پنیر دودی را امتحان کنید. دیپ پنیر گورگونزولا نیز طعم تند و خاصی دارد.
5. بابا غنوج: یکی دیگر از دیپ‌های مشهور لبنانی و مدیترانه‌ای بابا غنوج یا همان متبل بادمجان است که با بادمجان کبابی، ارده، آبلیمو و ادویه‌جات درست می‌شود. این دیپ خوشمزه نه‌تنها در کنار غذاهای گوشتی و کباب‌ها فوق‌العاده است، بلکه به‌عنوان پیش‌غذایی سالم و مقوی نیز طرفداران زیادی دارد.

کاربرد دیپ در غذاها

انواع دیپ برای کاربردهای مختلفی در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کاربردهای مختلف و انواع موارد مصرف دیپ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.   پیش‌غذا و میان‌وعده (اسنک): رایج‌ترین کاربرد دیپ‌ها، استفاده از آن به‌عنوان چاشنی در کنار انواع فینگر فود، چیپس، کراکر و سبزیجات خرد شده در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها است.
2.   مکمل غذای اصلی: دیپ‌ها در کنار غذاهای گوشتی و کبابی، غذاهای دریایی و انواع سوخاری‌ها نیز سرو می‌شوند و به نوعی مکمل غذای اصلی به شمار می‌آیند. برای مثال دیپ‌های مبتنی بر ماست و سیر در کنار جوجه کباب و غذاهای گریل شده سرو می‌شوند.
3.   تزئین و میز مزه: دیپ‌ها با رنگ و بافت‌های متنوعی که دارند، عنصری جذاب و اشتهاآور برای تزیین میز غذا یا میز مزه هستند.
4.   چاشنی ساندویچ: از دیپ‌های غلیظ می‌توان به‌عنوان یک لایه چاشنی برای داخل انواع ساندویچ استفاده کرد.

جمع بندی

سس و دیپ هر دو از انواع چاشنی هستند که برای غذاهای مختلف استفاده می‌شوند؛ اما این دو چاشنی با هم در بافت و نحوه مصرف فرق دارند. سس‌ها که بافت نسبتا رقیق‌تر و نزدیک به مایع دارند برای طعم‌دهی و افزایش رطوبت به غذای اصلی استفاده می‌شوند. مانند انواع سس سالاد که به طور سنتی روی غذا ریخته می‌شوند. در مقابل دیپ‌ها، پیش‌غذا، میان‌وعده یا چاشنی‌های غلیظ‌تر و خامه‌ای‌تری هستند و نسبت به سس‌ها، بافت متراکم‌تری دارند و کنار غذا سرو می‌شوند و خوراکی‌های ترد و کوچکی مانند چیپس، سبزیجات خردشده، کراکر، نان یا فینگرفود را در آن فرو می‌برند تا طعم بهتری داشته باشند. البته دیپ را می‌توان به‌عنوان پیش‌غذا یا میان‌وعده نیز مصرف کرد.